Przejdź do treści 
Badania International Listening Association pokazują, że przeciętna osoba zapamiętuje tylko 50% rozmowy, a po 48 godzinach zaledwie 25%.
Z własnego doświadczenia wiem, że aktywne słuchanie znacząco poprawia relacje międzyludzkie
Poznaj techniki takie jak parafrazowanie czy praktyka milczenia, które mogą zrewolucjonizować Twoją komunikację z innymi.
Aktywne słuchanie – co to jest?
Większość z nas słucha raczej powierzchownie – częściowo pochłonięci własnymi myślami, częściowo przygotowujący już swoją odpowiedź, zanim rozmówca skończy mówić. Jednak głębokie, prawdziwe słuchanie wymaga całkowitego zaangażowania, cierpliwości i otwartości. Praktykując aktywne słuchanie nauczyłem się, że może ono diametralnie zmienić życie i relacje z innymi ludźmi.
Aktywne słuchanie to akceptacja
Aktywne słuchanie to nie tylko technika komunikacyjna, ale również głęboka forma szacunku wobec drugiego człowieka. Aktywnie słuchając należy być gotowym do całkowitego podporządkowania własnych sądów i opinii do naszego rozmówcy. Wtedy naprawdę rozumie się jego perspektywę i emocje. To proces, który wymaga świadomości, praktyki i ciągłego doskonalenia. Aktywne słuchanie przydaje się także w pracy, w wielu zawodach, między innymi w pracy fotografa czy sprzedawcy.
Przeczytaj nasze wpisy o tym jak być dobrym sprzedawcą, by uzyskać więcej wskazówek.
Według Barbary Czwartos z Akademii Nauk Stosowanych w Koninie:
“Aktywne słuchanie rozumiemy jako postawę komunikacyjną, w której kluczową rolę odgrywa umiejętność słuchania polegająca na szczególnym nastawieniu się na rozmówcę. Pozwala to na jego pełną i bezwarunkową akceptację”.
Aktywne słuchanie pogłębia relacje
Prawdziwe słuchanie to nie tylko sposób na lepsze porozumiewanie się. To przede wszystkim narzędzie budowania głębszych, bardziej autentycznych więzi.
Aktywne słuchanie to kluczowa umiejętność komunikacyjna, która pozwala nam budować głębokie i satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi. Jest to sztuka całkowitego zaangażowania się w rozmowę, która wykracza poza zwykłe zapamiętanie słów rozmówcy.
Polega na świadomym i empatycznym odbiorze komunikatu, rozumieniu nie tylko tego, co jest mówione, ale także kontekstu, emocji i niewerbalnych sygnałów towarzyszących wypowiedzi.
Techniki aktywnego słuchania
Techniki aktywnego słuchania to specjalne metody i umiejętności komunikacyjne. Gdy praktykuję aktywne słuchanie, całkowicie skupiam się na rozmówcy, próbuję zrozumieć jego potrzeby, emocje i intencje.
Są to świadome strategie, które pomagają:
- Rozumieć komunikat w sposób głębszy niż tylko powierzchowny,
- Budować zaufanie i więź z rozmówcą,
- Minimalizować ryzyko kłótni,
- Wspierać rozmówcę w wyrażaniu własnych myśli i uczuć.
Parafraza – sposób empatycznego dialogu
Na portalu Demant.pl przeczytamy, że:
“Parafraza to powtórzenie naszymi słowami tego, co powiedział rozmówca. Czemu takie powtarzanie ma służyć? Dzięki niemu, upewniamy się, czy dobrze zrozumieliśmy to, co nadawca chciał nam przekazać”
Nie chodzi tu o dosłowne powtarzanie, ale o ujęcie czegoś tak, jak zostało to przez nas zrozumiane.Nasz rozmówca zawsze chce czuć, że go słuchamy
W parafrazie jako technice aktywnego słuchania chodzi o to by wykazać, że nie tylko słuchamy, ale również rzeczywiście rozumiemy przekaz rozmówcy. Dzięki temu nasz rozmówca wie, czy dobrze interpretujemy usłyszane treści.
Daje również rozmówcy poczucie bycia zrozumianym. Kluczowe jest zachowanie neutralnego, empatycznego tonu oraz unikanie oceniania lub krytyki.
Przykłady parafrazy
Kontekst Rodzinny – rozmówca:
- “Jestem zmęczony ciągłym byciem idealnym rodzicem. Cały czas muszę być super tatą, super mężem, świetnym pracownikiem. Mam wrażenie, że zaczynam się wypalać.”
Parafraza:
- “Rozumiem, że czujesz ogromne wewnętrzne napięcie związane z wielością ról, które pełnisz. Wydaje się, że presja bycia doskonałym we wszystkich obszarach życia powoduje u ciebie narastające zmęczenie i ryzyko wypalenia.”
Kontekst Zawodowy – rozmówca:
- “W naszym zespole ostatnio panuje okropna atmosfera. Ludzie się ze sobą nie komunikują, każdy robi swoje, nikt nie chce współpracować.”
Parafraza:
- “Słucham cię i odnoszę wrażenie, że doświadczasz poważnych trudności w komunikacji i integracji zespołowej. Brak współpracy i wzajemnego zrozumienia powoduje u ciebie frustrację i poczucie bezsilności.”
Kontekst Przyjacielski – rozmówca:
- “Mam dość moich relacji. Za każdym razem, gdy się zakochuję, wszystko się sypie. Ostatni związek znowu się rozpadł i czuję się całkowicie zniechęcony.”
Parafraza:
- “Zdaje się, że przeżywasz trudny okres rozczarowań w sferze uczuciowej. Powtarzające się niepowodzenia w związkach powodują u ciebie smutek i utratę wiary w możliwość zbudowania trwałej relacji.”
Pytania otwarte – praktyka angażującego słuch
Szczególnie polecam tę technikę aktywnego słuchania. Pytania otwarte to narzędzie, które pozwala rozmówcy na swobodne i obszerne wyrażenie myśli. Różnią się od pytań zamkniętych, które można skwitować krótkim “tak” lub “nie”. Ich celem jest zachęcenie do pogłębionej refleksji i szerszego opisu sytuacji.
Na portalu Bryk.pl przeczytamy, że:
“Zadawanie pytań otwartych jest formą zachęcenia drugiej osoby do dalszej rozmowy, a także wyrazem naszej troski i zainteresowania jej problemami”.
Dobrze sformułowane pytania otwarte mają kilka kluczowych cech: są neutralne, nie sugerują odpowiedzi, wyrażają autentyczne zainteresowanie i zaproszenie do dialogu. Ich siła tkwi w delikatności i braku nacisku.
Dobra komunikacja jest niemal najbardziej istotnym elementem każdej relacji. Krajowe Centrum Edukacyjne oferuje bogatą ofertę szkolen, także takich, które dotyczą komunikacji.
Przykłady pytan otwartych
Kontekst Rodzinny:
- Jak czujesz się w naszej rodzinie?
- Co sprawia, że czujesz się najbardziej doceniony?
- Jakie są twoje najgłębsze obawy związane z naszymi relacjami?
- Co dla ciebie oznacza być kochanym?
Kontekst Zawodowy:
- Co sprawia, że czujesz się zmotywowany w pracy?
- Jak wyobrażasz sobie idealny zespół?
- Jakie są twoje największe wyzwania w aktualnej roli?
- Co chciałbyś zmienić w naszej firmie?
Kontekst Relacji Partnerskich:
- Co dla ciebie oznacza prawdziwa bliskość?
- Jak wyobrażasz sobie naszą przyszłość?
- Co sprawia, że czujesz się bezpieczny w naszym związku?
- Jakie są twoje najgłębsze marzenia i obawy?
Milczenie i przestrzeń dla myśli – metoda świadomego odbioru
Zaufaj mi – milczenie w aktywnym słuchaniu jest równie ważne, co słowa. To często niedoceniana umiejętność. Pozwala rozmówcy na spokojne przemyślenie i sformułowanie myśli, bez niepotrzebnego pośpiechu. Większość ludzi czuje się niekomfortowo w ciszy i natychmiast pragnie ją wypełnić, tymczasem świadome milczenie może być niezwykle wartościowe i pomaga zbliżyć do siebie ludzi.
Milczenie wiąże się ze spokojem
Sztuka milczenia polega na świadomym powstrzymaniu impulsu mówienia, komentowania czy doradzania. To stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której rozmówca może bez pośpiechu i presji eksplorować własne myśli i emocje. Długość trwania milczenia nie jest istotna – może ona trwaćkilka sekund, a nawet kilka lub kilkanaście minut. W tym przypadku istotny jest efekt.
Podczas milczenia ważny jest kontakt wzrokowy. Delikatne skinięcia głową lub subtelne gesty pokazują, że jesteśmy zaangażowani w rozmowę. Rozmówca powinien czuć, że jesteśmy obecni i cierpliwie towarzyszymy mu w jego procesie myślowym.
Sygnały niewerbalne – strategia uważnego słuchania
Mowa ciała to jeden z najbardziej kluczowych elementów aktywnego słuchania. Obejmuje ona nie tylko nasze ruchy, ale także postawę, wyraz twarzy czy kontakt wzrokowy. Sygnały niewerbalne mogą wzmacniać lub całkowicie podważać wartość słów. Sam posiadam bardzo ekspresyjną mimikę, więc wiem, jak istotna może ona być w komunikacji.
Drżenie głosu, napięcie mięśni, unikanie kontaktu wzrokowego – wszystkie te elementy mogą dostarczać cennych informacji o stanie emocjonalnym rozmówcy. Często znaczą one więcej niż same słowa.
Przykłady sygnałów niewerbalnych
Chociaż często nie zdajemy sobie z tego sprawy, nasza mimika czy gesty mogą wypowiadać więcej niż tysiąc słów. Sygnały, jakie wysyła nasze ciało mogą być zarówno pozytywne jak i negatywne.
Pozytywne sygnały niewerbalne
Kontakt wzrokowy:
- Bezpośredni, ale nie natarczywy
- Trwający 3-5 sekund
- Spokojne, otwarte spojrzenie
- Naturalne mruganie
Postawa ciała:
- Torso zwrócone w kierunku rozmówcy
- Możliwie otwarta, niezakrzyżowana pozycja
- Stopy skierowane w stronę rozmówcy
- Swobodne, rozluźnione ramiona
Mimika:
- Delikatny, naturalny uśmiech
- Brwi uniesione w wyrazie zainteresowania
- Łagodne, współczujące wyrażenie twarzy
- Podobna ekspresja do rozmówcy
Negatywne sygnały niewerbalne (należy je eliminować)
Postawa ciała:
- Skrzyżowane ramiona
- Odwrócenie się plecami
- Odchylenie się mocno do tyłu
- Nerwowe, chaotyczne ruchy
Kontakt wzrokowy:
- Unikanie spojrzenia
- Ciągłe rozglądanie się
- Patrzenie ponad głową rozmówcy
- Spoglądanie na telefon lub zegarek
Mimika:
- Przewracanie oczami
- Marszczenie czoła
- Ziewanie
- Niezainteresowane wyrażenie twarzy
Aktywne słuchanie – ćwiczenia
Ucząc się dobrej komunikacji zrozumiałem, że ćwiczenie aktywnego słuchania poprawia relacje i pogłębia kontakty międzyludzkie. W koncu trening czyni mistrza!
Trening bezwarunkowej uwagi
Wybierz osobę bliską i przeprowadź 15-minutową rozmowę, gdzie jedynym twoim zadaniem jest aktywne słuchanie. Powstrzymuj się od doradzania, komentowania lub oceniania. Zadawaj tylko pytania otwarte, które pogłębiają więź. Koncentruj się na zrozumieniu emocji i perspektywy rozmówcy.
Praktyka milczenia
Świadomie pozostawiaj przestrzeń na ciszę podczas rozmów. Gdy rozmówca skończy myśl, odczekaj kilka sekund zanim odpowiesz. Te krótkie przerwy pozwalają drugiej osobie na dopowiedzenie niedokończonych myśli i pogłębienie własnej refleksji.
Dzienny dziennik obserwacji
Codziennie przez tydzień notuj jedną rozmowę, w której świadomie stosowałeś techniki aktywnego słuchania. Opisz, co ci poszło dobrze, a co można poprawić. Analiza własnych postępów motywuje do dalszego doskonalenia umiejętności.
Aktywne słuchanie – podsumowanie
W aktywnym słuchaniu tak naprawdę nie jest ważne usłyszenie słów, ale prawdziwe, głębokie zrozumienie przekazu płynącego od naszego rozmówcy. Polecam zastosować wymienione wyżej techniki aktywnego słuchania w praktyce. Można dzięki temu zmienić nie tylko swoje życie, ale także wpłynąć na czyjeś.
Korzyści płynące z aktywnego słuchania są ogromne. Aktywne słuchanie buduje więź, zaufanie, w pewnym sensie może nawet zastępować terapię. Często nie jesteśmy nawet świadomi, że bliska nam osoba potrzebuje tak prostej rzeczy, jak zostania wysłuchanym. Certyfikowane szkolenie online z komunikacji może okazać się bardzo pomocne, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o skutecznej komunikacji.
Aktywne słuchanie ma także duże znaczenie w nauce. Przeczytaj nasz wpis o tym, jak uczyć się skutecznie, by przekonać się, że słuchanie ze zrozumieniem bardzo dobrze wpływa na naukę.
