Jak podaje raport Acuity Training, 88% ludzi uważa, że w pracy są asertywni.
Mam wrażenie, że wiele osób kojarzy asertywność z coś, co albo agresywne, albo bardzo trudne, a to błąd.
Z tego względu postanowiłem napisać ten wpis, w którym dowiesz się, co to znaczy asertywny, a na dodatek poznasz 10 cech, które warto w sobie pielęgnować, żeby być osobą asertywną.
Co to znaczy być asertywnym?
Jaka jest definicja asertywności? Asertywność to umiejętność wyrażania swoich potrzeb, opinii i granic bezpośrednio, ale co najważniejsze, z szacunkiem dla drugiej osoby.
To zdaniem wielu uczonych złoty środek między komunikacją pasywną (uległością i tłumieniem własnych potrzeb) a komunikacją agresywną (narzucaniem swojego zdania, czy atakowaniem rozmówcy).
Cytując Randy’ego J. Patersona, amerykańskiego psychologa klinicznego i autora książek:
“Styl asertywny polega na traktowaniu wszystkich z szacunkiem – w tym siebie i kontrolowaniu własnego zachowania, a nie zachowania innych”.
Dlaczego asertywność jest tak ważna w dzisiejszych czasach?
Odpowiedź jest prosta. Warto być asertywnym, bo obecnie mamy nieustanną styczność z wysoką presją dotyczącą pracy, życia w internecie, czy co najważniejsze w relacjach społecznych.
Z własnych obserwacji mogę powiedzieć, że brak jasnych granic prowadzi najczęściej do:
- wypalenia,
- frustracji,
- nieustannego stresu.
A warto nadmienić, że badania PubMed Central, Skuteczność treningu asertywności w kontekście stresu, lęku i depresji u uczniów szkół średnich, pokazują, że trening asertywności u uczniów prowadzi do istotnego spadku lęku, stresu i objawów depresji.
Z kolei asertywność w pracy pomaga w rozwiązywaniu konfliktów, negocjacji, czy ogólnie przekłada się na umiejętności pracy w zespole. W relacjach prywatnych także pozwala budować wzajemne zaufanie i szacunek.
Jak rozpoznać osobę asertywną? 10 kluczowych cech osoby asertywnej
Poniżej opisałem 10 cech osoby asertywnej, które z własnego doświadczenia są dla mnie drogowskazem, jak działać, żeby rozwijać w sobie ten styl komunikacji.
Pamiętaj też, że człowiek z biegiem życia zmienia się, badania Acuity Training wykazały, że 57% osób twierdzi, że wraz z wiekiem naturalnie stało się bardziej asertywne.
Cecha 1 – Jasno wyraża swoje potrzeby i granice
W praktyce zauważysz, że asertywna osoba potrafi powiedzieć: “Potrzebuję 30 minut, żeby skończyć projekt, zanim podejmę kolejne zadanie”, zamiast zgodzić się na wszystko i potem odczuwać przeciążenie. To właśnie jasne wyrażenie swoich potrzeb, które nie ma nic wspólnego z “olewaniem” czyjejś prośby.
Przykład wypowiedzi osoby asertywnej:
| Styl | Wypowiedź |
| Pasywny | „OK, zrobię to, choć nie wiem, czy zdążę.” |
| Agresywny | „Nie mam czasu na to zadanie! Daj mi spokój!” |
| Asertywny | „W tej chwili pracuję nad projektem A i potrzebuję 30 minut, by go ukończyć. Mogę potem zająć się projektem B.” |
Moim zdaniem to właśnie cecha daje ogromną ulgę, bo kiedy wyrażasz granice, inni zaczynają ich przestrzegać, a Ty czujesz się mniej sfrustrowany. Warto spróbować tego sposobu komunikacji, który stawia sprawę jasno i wyraźnie.
Cecha 2 – Potrafi powiedzieć “nie” bez poczucia winy
Jak to zrobić w praktyce? Odmawiaj bez nadmiernego tłumaczenia się, przy jednoczesnym utrzymywaniu szacunku dla relacji.
Jak tłumaczy psycholog oraz założycielka i prezeska zarządu firmy szkoleniowo-doradczej Van Dahlen Group, Sylwia Królikowska:
“Asertywność to nie jest cecha osobowości, którą odziedziczyliśmy po naszych rodzicach. To pewna umiejętność społeczna, którą trzeba nabyć. I nie, nie ma nic wspólnego z bezczelnością, opryskliwością czy wręcz grubiaństwem”.
Przykład wypowiedzi:
| Styl | Wypowiedź |
| Pasywny | “Jasne zrobię to.” (mimo, że czujesz, że nie dasz rady lub zrobisz coś kosztem siebie) |
| Agresywny | „Nie, bo nie chcę i koniec.”” |
| Asertywny | „Dziękuję za propozycję, ale nie mogę tego zrobić. Mogę jednak pomóc w innym terminie.” |
Cecha 3 – Aktywnie słucha i szanuje zdanie innych
Osoba asertywna nie tylko mówi, ale także aktywnie słucha, to właśnie buduje most w komunikacji między ludźmi.Z mojego doświadczenia, często jeśli robię w rozmowie krótką przerwę na wypowiedź drugiej osoby to wtedy relacja z nią staje się bardziej otwarta.
Przykład zachowania:
| Styl | Zachowanie |
| Pasywny | Słucha, ale milczy i nie daje feedbacku. |
| Agresywny | Przerywa, ignoruje zdanie drugiej strony. |
| Asertywny | Słucha i daje feedback np. “Rozumiem, co mówisz, i chciałbym zapytać, co jest dla Ciebie najważniejsze w tej sytuacji…” |
Cecha 4 – Bierze odpowiedzialność za swoje uczucia
Osoba asertywna mówi: „Czuję się” zamiast „Ty mnie znowu zawiodłeś”. Dlaczego? To właśnie pozwala unikać oskarżeń. Jest to jedna z trudniejszych cech do nabycia, szczególnie, jeśli w przeszłości często czułeś się zraniony czy nie słuchany.
Przykład wypowiedzi:
| Styl | Wypowiedź |
| Pasywny | “Może to moja wina” |
| Agresywny | “Zawsze robisz to źle!” |
| Asertywny | „Czuję się sfrustrowany, kiedy ustalamy plan, a potem się zmienia bez uprzedzenia.” |
Cecha 5: Nie unika trudnych rozmów
Z mojego doświadczenia unikanie tylko pogłębia napięcie między dwiema osobami. Asertywna osoba potrafi wprowadzić trudną rozmowę, np. odmawiać kulturalnie, gdy ktoś przekracza granice, albo zgłaszać niepokój w zespole.
Przykład? Kiedy jesteś świadkiem niesprawiedliwej sytuacji skonfrontuj ją z rozmówcą. To bardzo ważne, ponieważ nie zakopujecie trudnych rozmów, a dążycie do porozumienia i komunikacji bez przemocy.
Cecha 6: Potrafi poprosić o pomoc
Pamiętaj, poproszenie o wsparcie to oznaka siły, nie słabości. Asertywna osoba wie, że nie musi robić wszystkiego sama.
Osoba asertywna będzie w stanie powiedzieć w pracy np. „Widzę, że ten projekt wymaga więcej zasobów, czy moglibyśmy podzielić się zadaniami? Potrzebuję pomocy przy części A, żeby zdążyć.” Natomiast osoba bierna będzie robić wszystko sama, mimo, że nie daje rady, a agresywna będzie oskarżać ludzi wokół o brak pomocy.
Cecha 7: Wyraża niezgodę w sposób konstruktywny
W byciu osobą asertywną nie chodzi o krytykowanie innych, ale o proponowanie rozwiązań, gdy coś się nie zgadza. Sam często staram się tłumaczyć rozmówcą, dlaczego coś mi nie pasuje i starać się, aby dwie osoby były zadowolone z danej rozmowy.
Cecha 8: Zachowuje spokój pod presją
Kiedy emocje rosną spowodowane stresem, czy presją czasu, osoba asertywna potrafi korzystać z różnych technik: oddechu, pauzy, spokojnego tonu głosu. To właśnie one umożliwiają rozmowę, zamiast awantury.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na ich temat polecam zerknąć na nasze kursy KCE, które pomogą Ci w staniu się lepszym pracownikiem czy liderem zespołu.
Cecha 9: Szuka rozwiązań typu win-win
Nie „ja wygrywam, ty przegrywasz”, ale „co mogę zrobić, by obie strony były usatysfakcjonowane”. Uważam, że to jedna z ważniejszych cech, a już szczególnie dla osób w związku – pamiętaj, że najlepiej jest grać do jednej bramki, a nie szukać różnic.
Cecha 10: Jest konsekwentna w swoich działaniach
Jeśli raz postawisz granicę, a potem je łamiesz – inni przestaną Cię traktować poważnie. To konsekwencja buduje wiarygodność. Ta cecha przyda Ci się nie tylko w pracy, ale i przy wychowaniu dzieci.
Jak rozwijać asertywność? Praktyczne ćwiczenia
Oto 5 ćwiczeń, które możesz zastosować:
- technika “Broken Record” – powtarzanie swojej prośby lub żądania spokojnie, bez eskalacji, gdy rozmówca próbuje Cię zbić z tropu,
- ćwiczenie przed lustrem – mów swoje asertywne zdania na głos, obserwuj mowę ciała, mimikę,
- role-play – odegranie ze znajomym/rodziną trudnej sytuacji, w której zwykle byś się wycofał.
- techniki oddychania/relaksu – np. głęboki oddech przed rozmową, pauza, żeby zebrać myśli,
- dziennik asertywności – zapisuj sytuacje, w których użyłeś/łaś asertywnej cechy; co poszło dobrze, co można poprawić.
Dla mnie szczególnie sprawdza się technika “broken record”.
Jakie są najczęściej popełniane błędy w drodze do asertywności?
Z mojego doświadczenia najczęstsze błędy osoby pozornie asertywnej to:
- myślenie, że asertywność = agresja,
- unikanie mówienia “nie” z obawy przed odrzuceniem,
- brak przygotowania – mówienie pod emocjami,
- brak konsekwencji – raz stawiasz granicę, innym razem ustępujesz,
- przedwczesne ustępowanie – próbujesz “dogadać się” kosztem własnych potrzeb,
Jak tego uniknąć? Przede wszystkim pomoże Ci refleksja przed rozmową – zastanowienie się, czy nie podchodzisz do rozmówcy zbyt urowo i staranie się aktywnie słuchać osobę z którą prowadzisz dialog.
Jak być asertywnym? Podsumowanie
Asertywność to kluczowa umiejętność komunikacyjna, dzięki której:
- jasno wyrażasz swoje potrzeby i granice,
- unikasz agresji i nieporozumień,
- budujesz zdrowe, oparte na szacunku relacje,
- wzmacniasz swoją pewność siebie.
Aby rozwijać swoją asertywność, kolejno:
- poznaj podstawowe zasady komunikacji asertywnej,
- przećwicz techniki wyrażania swoich potrzeb,
- naucz się mówić „nie” bez poczucia winy,
- stosuj asertywność w codziennych sytuacjach.
A jeśli chcesz opanować sztukę asertywnej komunikacji w praktyce, sprawdź nasz kompleksowy szkolenie z komunikacji interpersonalnej, który nauczy Cię wielu skutecznych technik wyrażania swoich potrzeb i budowania zdrowych relacji.
Dodatkowo możesz sprawdzić nasz wpis na temat skutecznego prowadzenia spotkań biznesowych.
