Według badań Gallupa z 2024 roku “Meaningful feedback”, aż 69% pracowników twierdzi, że zwiększyłoby swoją produktywność, gdyby regularnie otrzymywali konstruktywną krytykę od przełożonych.
Czy wiesz, że prawidłowo przekazany feedback działa potrafi wydobywać z ludzi to, co najlepsze? To nie tylko zwrócenie uwagi, ale troska o rozwój twojego bliskiego czy współpracownika.
W tym artykule pokażę Ci, jak krok po kroku udzielać konstruktywnej krytyki tak, by wspierała rozwój, a nie raniła.
Czym jest konstruktywna krytyka?
Konstruktywna krytyka to jest feedback, który wskazuje konkretne obszary do poprawy i jednocześnie oferuje wsparcie oraz rozwiązania. Nie chodzi w niej o „wytykanie błędów”, ale o wspólne szukanie dróg rozwoju.
Jak w podcaście HBR IdeaCast pt “Definicja radykalnej szarości – jak to zrobić” opowiada Kim Scott, współzałożycielka firmy Radical Candor, która na co dzień jest trenerką kadry kierowniczej:
„Troska osobista połączona z bezpośrednim wyzwaniem tworzy przestrzeń dla konstruktywnej krytyki.”
Z mojego doświadczenia wynika, że osoby, które nauczą się udzielać krytyki w taki sposób:
- budują silniejsze zespoły,
- lepiej motywują pracowników
- unikają konfliktów.
Z tego powodu tak ważna jest nauka skutecznej komunikacji interpersonalnej.
Jak odróżnić konstruktywną krytykę od destruktywnej?
Pamiętaj o tym, że nie każda krytyka jest konstruktywna. Ta destruktywna często uderza w osobę, a nie w jej zachowanie. Oczywiście często spotykam się z tym, że ludzie chcą ranić innych i specjalnie wybierają “ciemną stronę mocy”.
Poniżej znajdziesz tabelę, która poda Ci przykłady konstruktywnej krytyki, jak i tej destruktywnej.
| Konstruktywna krytyka – przykład | Destruktywna krytyka |
| „Na ostatnim spotkaniu zauważyłam, że nie oddałeś raportu na czas. Porozmawiajmy, co możemy zrobić, by ułatwić Ci przygotowanie materiałów.” | „Znowu zawaliłeś termin, nigdy nie można na Tobie polegać.” |
| Skupia się na zachowaniu | Atakuje rozmówcę |
| Zawiera konkretne propozycje rozwiązań | Nie daje żadnych wskazówek |
Z mojego doświadczenia w HR, menedżerowie często mylą konstruktywną krytykę z „wygarnianiem”, co myślą o danej osobie. Z tego powodu szybko kończy się to konfliktami i rotacją pracowników. O tym, jak je rozwiązywać, piszę szerzej we wpisie, jak rozwiązywać konflikty w pracy.
Jakie są najskuteczniejsze metody udzielania konstruktywnej krytyki?
Istnieją różne modele na przykład model SBI, metoda kanapki, czy technica DESC. Żeby doszkolić się z komunikacji i liderstwa, szczerze proponuję Ci zaglądnąć do naszej oferty kursów KCE.
Model SBI (Situation – Behavior – Impact)
To model, który został opracowany przez Center for Creative Leadership. W tym modelu korzystania z umiejętności tworzenia konstruktywnej krytyki skupiasz się na sytuacji, opisujesz zachowanie i jego wpływ.
Przykład z praktyki: „Na wczorajszym spotkaniu (sytuacja) kilkukrotnie przerywałaś kolegom (zachowanie), co sprawiło, że część osób nie dokończyła swoich pomysłów (wpływ).”
Metoda kanapki feedbackowej
Metoda kanapki to model: pozytyw – krytyka – pozytyw.
Przykład z praktyki: „Bardzo doceniam, że szybko odpowiadasz klientom. Zauważyłam jednak, że w raportach brakuje szczegółów. Wiem, że masz świetne analityczne podejście, więc wierzę, że poprawisz to bez problemu.”
Technika DESC (Describe – Express – Specify – Consequences)
Technikę tę polecam używać szczególnie w trudnych rozmowach: „Kiedy spóźniasz się na spotkania (describe), czuję frustrację (express), chciałbym, żebyś przychodził punktualnie (specify), bo inaczej tracimy czas całego zespołu (consequences).”
Chcesz rozwinąć swoje umiejętności udzielania feedbacku? Te modele to moim zdaniem absolutna podstawa. Praktykuj udzielanie konstruktywnej krytyki na co dzień. Badania Gallupa smutno zaskakują, że tylko 17% milenialsów przyznaje, że otrzymuje wartościową informację zwrotną w pracy. Dlatego to my musimy starać się być lepszym!
Kiedy najlepiej udzielać konstruktywnej krytyki?
To zależy od sytuacji, ale moim zdaniem najczęściej sprawdzi się udzielanie krytyki w takich warunkach:
- najlepiej w ciągu 24–48 godzin od zdarzenia,
- w cztery oczy, w neutralnym miejscu,
- kiedy emocje opadną – zarówno Twoje, jak i rozmówcy.
Istotę tego zagadnienia potwierdzają badania Stanford University, które pokazują, że regularne i szybkie zbieranie opinii, zamiast czekania do końca procesu, pozwala wychwycić problemy na bieżąco i od razu na nie reagować.
Więcej o planowaniu takich rozmów znajdziesz tutaj, we wpisie na temat organizacji pracy w zespole.
Jak formułować konstruktywną krytykę krok po kroku?
Proponuję te 6 prostych kroków:
- Przygotuj się do rozmowy – spisz fakty, nie opinie,
- wybierz czas i miejsce – unikaj open space,
- zacznij od pozytywów – to obniża napięcie,
- wskaż konkretne zachowanie, a nie cechy charakteru,
- zaproponuj rozwiązanie – np. „Może korzystajmy z checklisty”,
- zakończ motywująco – „Wiem, że świetnie sobie poradzisz”.
W mojej praktyce szczególnie to krok 6 robi różnicę, traktuję motywację, jako paliwo do zmiany i chęci pracy moich współpracowników.
Jak opowiada Dorota Gapińska, founder i designer w Kunesti, która na co dzień zajmuje się budowaniem marek od zera:
“Konstruktywna krytyka boli tylko przez chwilę. Brak rozwoju zdecydowanie dłużej…”.
W dalszej części wpisu omawia to, że brakuje jej osób, które potrafią trafnie podzielić się swoimi przemyśleniami, żeby odbyć wartościową dyskusję, która jest właśnie esencją konstruktywnej krytyki.
Praktyczne przykłady konstruktywnej krytyki
Poniżej wypisałem 3 konkretne przykłady, które przybliżą Ci, jak działa dobrze skonstruowana konstruktywna krytyka:
- dla pracownika: „Doceniam, że angażujesz się w projekty, ale zauważyłem, że raporty oddajesz po terminie. Spróbujmy ustalić harmonogram przypomnień – to pomoże Ci lepiej zarządzać czasem.”,
- dla współpracownika: „Podczas wspólnych negocjacji z klientem przerywałeś mi kilka razy. Chciałbym, żebyśmy ustalili jasne role, dzięki czemu zrobimy lepsze wrażenie jako zespół.”,
- w relacjach osobistych: „Kiedy nie odbierasz telefonu przez cały dzień, martwię się. Proszę, żebyś chociaż wysłał krótką wiadomość.”
Jak przyjmować konstruktywną krytykę?
Nie jest to łatwe, ale pamiętaj, że praktyka czyni mistrza:
- ćwicz aktywne słuchanie,
- oddychaj głęboko i kontroluj emocje,
- zadawaj pytania wyjaśniające,
- podziękuj za feedback.
To nic innego jak komunikacja asertywna, czyli umiejętność wyrażania swoich potrzeb z szacunkiem dla innych. Jak podaje raport Oak engage, 69% pracowników twierdzi, że pracowaliby ciężej, gdyby czuli, że ich wysiłki są bardziej doceniane. Dlatego warto nauczyć się udzielać i przyjmować tego typu feedback.
Jakie są najlepsze praktyki konstruktywnej krytyki? Najczęściej zadawane pytania
Poniżej znajdziesz 4 pytania i odpowiedzi, które rozwieją Twoje wątpliwości odnośnie do udzielania konstruktywnej krytyki.
1. Jakie są najczęstsze błędy przy udzielaniu krytyki?
Najczęściej popełniane błędy to:
- brak konkretów („zawsze źle to robisz”),
- krytyka w emocjach,
- atak personalny zamiast opisu zachowania,
- krytyka publiczna zamiast rozmowy w cztery oczy,
- brak propozycji rozwiązań,
- zbyt rzadkie udzielanie feedbacku,
- „zalewanie” krytyką kilku tematów naraz.
2. Czy konstruktywna krytyka zawsze musi zawierać pozytywy?
Nie zawsze, ale pozytyw na początku obniża napięcie i zwiększa szansę na otwartość.
3. Czy można udzielać konstruktywnej krytyki publicznie?
Lepiej nie, kieruj się zasadą: publicznie chwal, prywatnie krytykuj.
4. Jak udzielić konstruktywnej krytyki osobie wrażliwej?
Zacznij od empatii, używaj „ja” zamiast „ty”, unikaj ocen. To pomoże nie tylko Tobie, ale osobie z którą rozmawiasz.
Jak udzielać konstruktywną krytykę? Najważniejsze wnioski
Pamiętaj, że:
- konstruktywna krytyka to narzędzie rozwoju, a nie karania,
- kluczem jest konkret, empatia i propozycja rozwiązań,
- feedback musi być udzielony na czas i we właściwej formie,
- regularna praktyka sprawia, że krytyka staje się naturalnym elementem komunikacji.
Chcesz nauczyć się tego w praktyce? Zapisz się na profesjonalne szkolenie z komunikacji interpersonalnej. A jeśli chcesz pogłębić wiedzę o spotkaniach w pracy, przeczytaj kolejny artykuł: jak prowadzić skuteczne spotkania biznesowe.
