Przejdź do treści 
Badania z Dominican University of California pokazują, że zapisywanie celów zwiększa szanse ich osiągnięcia o 33-42%.
To pokazuje, jak potężnym narzędziem jest świadome wyznaczanie celów, które stanowi fundament zarówno w rozwoju osobistym, jak i w zarządzaniu profesjonalnym.
Z tego wpisu dowiesz się m.in., czym są cele smart, czym jest metoda smart i, jak dzięki niej priorytetyzować swoje zadania.
Jaka jest kompletna historia metody SMART?
Co to jest metoda SMART? SMART to dziś powszechnie rozpoznawalny w świecie akronim zarządzania i rozwoju osobistego, który ma swoje korzenie w artykule George’a T. Dorana, opublikowanym w listopadzie 1981 roku w czasopiśmie „Management Review” (AMA Forum).
Doran w swojej pracy pt. „There’s a S.M.A.R.T. way to write management’s goals and objectives” przedstawił ramy dla ustalania celów zarządczych, kładąc nacisk na ich:
- konkretność,
- mierzalność,
- przypisywalność,
- realistyczność
- i określenie w czasie.
Warto pamiętać, że twórca metody zaznacza, że każdy cel nie musi spełniać wszystkie pięć kryteriów. Z tego powodu radzę Ci potraktować je jako elastyczne wytyczne, niż sztywne i ograniczające zasady. Baw się nimi i eksperymentuj!
Jak mówi Karolina Krzywicka, wieloletni kierownik ds. szkoleń i biznesu (obecnie menedżer zespołu learning and development w BNP Paribas):
“Jest takie powiedzenie, że jak nie masz własnych celów to będziesz realizować cudze. Wyznaczanie celów to fundament sukcesu zarówno dla firmy jak i dla każdego z nas”.
Jeszcze jedno! Co to jest skrót SMART? Skrót SMART z j. angielskiego to Specific, Measurable, Assignable/Achievable, Realistic/Relevant, Time-related/Time-Bound.
Jako, że znaczenie tych liter ewoluowało, można je interpretować wokół tych tłumaczeń, czyli Konkretny, Mierzalny, Przypisywalny/Osiągalny, Realistyczny/Istotny i Określony w czasie.
Czym są cele SMART?
Czy wiesz, że skuteczne ustalanie celów prowadzi do poprawy koncentracji, zwiększonej wytrwałości i głębszej motywacji? To właśnie dzięki układaniu swoich zadań możesz zyskać większą satysfakcję z wykonywanej pracy, a co za tym idzie, lepsze samopoczucie.
Z mojej wieloletniej praktyki zawodowej wynika, że zastosowanie technik zarządzania celami, takich jak metoda SMART, jest niezbędne do utrzymania płynności w swojej pracy.
Metoda SMART jest to szeroko stosowana metoda m.in. w:
- zarządzaniu projektami,
- zarządzaniu wydajnością pracowników
- oraz w rozwoju osobistym.
Czym jest zasada SMART w praktyce?
Na własnym przykładzie doświadczyłam, że każde kryterium metody SMART działa jak pewnego rodzaju filtr, który zapewnia, że cele są dobrze zdefiniowane, możliwe do śledzenia, wykonalne, zgodne z szerszymi aspiracjami i mają jasno określony punkt końcowy.
Poniżej znajdziesz konkretne przykłady celów SMART, w tym zasady odpowiadające danym literkom.
Specyficzny (Specific) – dlaczego konkretność jest kluczowa w SMART?
Definicja: Konkretny cel jasno określa, co ma zostać osiągnięte, odpowiadając na pytania “kto, co, gdzie, kiedy i dlaczego”. Ma to znaczenie dla pozostawienia sobie jasnej przestrzeni, bez niedomówień.
Praktyczne przykłady konkretnych celów:
- Biznes (sprzedaż): Zamiast “Zwiększyć sprzedaż”, poszukaj konkretnego celu, czyli przykładowo “Zwiększenia przychodów ze sprzedaży Produktu X o 20% w następnym kwartale poprzez ukierunkowane kampanie e-mailowe”.
- Osobiste (nauka języka obcego): Zamiast celu “Poprawić się w mówieniu po hiszpańsku”, znajdź to, do czego tak naprawdę dążysz np. do “Odbycia 10-minutowej rozmowy z moim hiszpańskim korepetytorem bez przełączania się na angielski lub proszenia o powtórzenie, do końca trzech miesięcy, skupiając się na codziennych rutynach”.
Mierzalny (Measurable) – jak określić postępy?
Definicja: Mierzalny cel zawiera wskaźniki ilościowe. To właśnie one pomogą Ci śledzić postęp i określić, kiedy cel został przez Ciebie osiągnięty. Pamiętaj, że na krótką metę brak danych może działać, ale w dłuższej perspektywie bez metryk możesz mieć problem z zauważeniem progresu.
Praktyczne przykłady mierzalnych celów:
- Biznes: “Zwiększyć przychody ze sprzedaży o 20%”, “Zmniejszyć wewnętrzną objętość e-maili o 15%”, “Zaoszczędzić około 45 minut czasu administracyjnego HR tygodniowo”.
- Osobiste: “Utraty 5 kg”, “Odbycia 10-minutowej rozmowy”, “Zaoszczędzenia 5000 zł”.
Osiągalny (Achievable) – czy Twój cel jest realny?
Definicja: Osiągalny cel to taki, który możesz realistycznie zrealizować, biorąc pod uwagę dostępne zasoby, możliwości i ograniczenia. Z jednej strony powinien stanowić dla Ciebie wyzwanie, ale z drugiej pozostawać w zasięgu.
Uważam, że to jedna z najlepszych dróg do rozwoju osobistego (jeszcze lepszym jest udział w naszych szkoleniach Krajowego Centrum Edukacyjnego), bo osiągalne cele utrzymują morale i nie prowadzą do szybkiego wypalenia.
Praktyczne przykłady osiągalnych celów:
- Biznes: Przykładem tego jest Twoja ocena, czy np. “20% wzrost sprzedaży” jest wykonalny, biorąc pod uwagę warunki rynkowe i możliwości zespołu.
- Osobiste: Jeśli dopiero zaczynasz biegać, to trening do “biegu na 5 km w ciągu ośmiu tygodni” jest osiągalny, podczas gdy maraton w przyszłym miesiącu już niekoniecznie.
Istotny (Relevant) – czy cel jest zgodny z Twoimi wartościami?
Definicja: Istotny cel to taki, który zgodny z szerszymi celami, wartościami i Twoją ogólną wizją. Dzięki temu nie zmarnujesz swojego wysiłku, a połączysz wszystkie mini cele.
Praktyczne przykłady istotnych celów:
- Biznes: Cel sprzedaży e-commerce jest istotny, jeśli jest zgodny z celami przychodów firmy. Na przykład, poprawa komunikacji zespołowej wspiera ogólny sukces projektu.
- Osobiste: Oszczędzanie na wkład własny jest istotne dla długoterminowego planu posiadania domu. Pamiętaj, że w kontekście rozwoju osobistego, cele powinny być zgodne z Twoimi wartościami i aspiracjami, np. rozwijanie umiejętności interpersonalnych może być istotne dla Twojej kariery.
Terminowy (Time-bound) – jaka jest rola deadline’ów?
Definicja: Cel określony w czasie ma po prostu konkretne ramy czasowe lub termin realizacji. Po co? Żebyś nie musiał ciągnąć celów w nieskończoność i określił, jego pilność. Jak podają badania Harvardu, ustalanie celów określonych w czasie zwiększa wskaźnik sukcesu o 76%.
Praktyczne przykłady terminowych celów:
- Biznes: “do końca tego kwartału”, “w ciągu następnych sześciu miesięcy”, “w ciągu następnych trzech miesięcy”, “do końca roku fiskalnego”.
- Osobiste: “w ciągu następnych trzech miesięcy”, “w ciągu jednego roku”, “do czerwca”, “w ciągu 12 tygodni”.
Podsumowując, powyższe przykłady celów SMART są tak naprawdę ze sobą powiązane. Czyli, jeśli odnajdziesz słabość w jednym z obszarów, np. brak konkretności, to może później wpłynąć na efektywność innej zasady – mierzalności.
Dlaczego SMART działa?
Oczywiście, że skuteczność metody SMART nie opiera się wyłącznie na naszej intuicji czy doświadczeniu kilku praktyków; jest ona od lat solidnie wspierana przez badania naukowe z dziedziny psychologii i zarządzania. Wspomniane na początku badanie Dr. Gail Matthews, profesor psychologii z Dominican University of California jasno na to wskazują.
Jej odkrycia ujawniły uderzającą statystykę: osoby, które zapisują swoje cele, są o 33-42% bardziej skłonne do ich osiągnięcia w porównaniu z tymi, którzy jedynie formułują je w myślach. To znaczy, że ten niepozorny akt zapisania celów już na samym początku wzmacnia motywacje do zaangażowanie w ich spełnienie.
Z kolei badania powiązane z Harvard Business Review również podkreślają znaczenie ustalania celów, wskazując, że może ono znacząco zwiększyć wskaźniki sukcesu. Zauważono w nich, że zaledwie 3% ludzi zapisuje swoje cele, ale to właśnie oni osiągają dziesięciokrotnie więcej niż 83% osób, które w ogóle nie wyznaczają sobie celów. Z tego względu Harvard Business Review zaleca stosowanie właśnie celów SMART.
Jak uniknąć błędów w metodzie SMART?
Metoda SMART jest niezaprzeczalnie potężnym narzędziem, jednak mimo wszystko można z niej właściwie korzystać. niewłaściwe zastosowanie może prowadzić do frustracji i niepowodzeń. Aby skutecznie motywować pracowników, zespoły i siebie samego należy unikać tych kilku pułapek.
Błąd 1: Czy Twoje cele nie są zbyt ogólne?
Niestety, kiedy cel jest niejasny można interpretować go na różne sposoby, co prowadzi do nieefektywności. Na własnej skórze doświadczyłam niewłaściwie sformułowanych celów SMART, które później musiałam korygować. Dlatego radzę Ci upewnić się, że Twoje będą szczegółowe i zrozumiałe.
Błąd 2: Czy pomijasz mierzalność celów?
Cel bez mierzalnych kryteriów można porównać do gry bez wyniku. Co mam na myśli? To, że nie można wiedzieć, czy się wygrywa, czy potrzebne są korekty. Możesz tego uniknąć uwzględniając swój sukces w liczbach.
Błąd 3: Czy ustalasz nierealistyczne lub nadmiernie ambitne cele?
Często cele, które są zbyt odległe, prowadzą do demotywacji, wypalenia i cyklu niepowodzeń. Dlatego możesz rozważyć połączenie tych bardziej przyziemnych z tymi ambitniejszymi.
Błąd 4: Czy ignorujesz istotność celu?
Nieistotne cele mogą zmarnować nie tylko Twoje zasoby i wysiłek, ale i motywację do działania. Zatrzymaj się i postaraj zapytać siebie lub zespół “Dlaczego ten cel jest ważny?”.
Błąd 5: Czy brakuje ram czasowych dla Twoich celów?
Tutaj kolejny przykład celów SMART, które są niewłaściwie sformułowane, czyli brak zapisanych terminów. Pamiętaj, że cele bez terminów mogą ciągnąć się w nieskończoność, powodując opóźnienia i stagnację. Większe cele warto rozbijać na mniejsze i określone w czasie “podcele”.
Błąd 6: Czy pomijasz refleksję nad ustaleniami?
Bez refleksji nad przeszłymi doświadczeniami, sukcesami i porażkami, Twoje cele SMART mogą nie być zgodne z Twoimi prawdziwymi priorytetami. Polecam Ci zastanowić się, co zadziałało, a co nie i wyciągnąć z tego wnioski do dalszej organizacji pracy.
Błąd 7: Czy brakuje Ci silnego „dlaczego”?
Po każdym celu możesz wziąć głęboki oddech i zadać sobie pytanie “Dlaczego ten cel jest dla mnie ważny?” i drążyć głębiej, aż dojdziesz do naprawdę wartościowego dla Ciebie powodu.
Błąd 8: Czy porównujesz swoje cele z celami innych?
To jeden z najbardziej niedocenianych błędów. W dzisiejszych czasach, gdy media społecznościowe zalewają nas obrazami idealnych osiągnięć, łatwo wpaść w pułapkę porównywania swojego postępu z innymi i późniejszych konfliktów w pracy czy w domu.
Widzisz, jak znajomy chwali się szybką utratą wagi, a Ty czujesz frustrację. Tymczasem przykłady metody SMART mają na celu naukę tego, że cele powinny być realistyczne i dostosowane do Twoich indywidualnych możliwości i kontekstu, a nie do cudzych, często wyidealizowanych sukcesów.
Przykłady zastosowania metody SMART – FAQ
Poniżej znajdziesz kilka odpowiedzi, które pomogą Ci jeszcze lepiej wykorzystać potencjał SMART w Twoim życiu i biznesie.
1. Co to są cele SMART?
Cele SMART to konkretne, mierzalne zadania sformułowane według pięciu kluczowych kryteriów, które pomagają w codziennym formułowaniu priorytetów.
2. Czy metoda SMART sprawdza się w każdej sytuacji?
Można tak powiedzieć. Metoda SMART jest niezwykle uniwersalna i szeroko stosowana w różnych dziedzinach, takich jak zarządzanie projektami, zarządzanie wydajnością pracowników czy rozwój osobisty. Jest elastyczna i idealna w przypadku złożonych celów życiowych.
3. Jak często należy przeglądać cele SMART?
Moim zdaniem regularne przeglądanie celów SMART jest kluczowe dla utrzymania postępów i elastyczności. Zależnie od celów możesz je przeglądać np. co tydzień, miesiąc czy nawet co 3 miesiące, najważniejsze jest to, żebyś je aktualizował względem swoich potrzeb.
4. Czy można łączyć metodę SMART z innymi technikami zarządzania?
Tak, metoda SMART jest bardzo elastyczna i można ją łączyć z innymi technikami zarządzania celami i projektami. Kluczem do takiego mądrego podejścia jest umiejętność adaptacji do swoich wartości i kontekstu.
5. Jak długo powinien trwać cel SMART?
Długość trwania poszczególnego celu SMART zależy od jego złożoności i charakteru. Niemniej różnorodne badania wskazują, że “zasada 90 dni” jest często uznawana za “złoty środek” dla realizacji celów. To znaczy, że jest to wystarczająco długi okres, aby zbudować impet, a jednocześnie wystarczająco krótki, aby utrzymać poczucie pilności.
Jak stosować metodę SMART w praktyce? Najważniejsze wnioski
Zasady SMART mogą niezwykle ułatwić nam życie, szczególnie, jeśli czujemy, że dużo się wokół nas dzieje i nie wiemy od czego zacząć lub po prostu chcemy zacząć widzieć wyniki naszej pracy. Pamiętaj również, żeby nie porównywać swoich celów do wartości innych.
To właśnie dlatego przykłady metody SMART są tak cenne – pomagają zdefiniować sukces w sposób mierzalny i osiągalny dla danej jednostki czy zespołu, co eliminuje potrzebę niezdrowej rywalizacji i skupia się na wewnętrznym postępie.
A, jeśli chcesz profesjonalnie i szybko opanować sztukę zarządzania celami i projektami polecam Ci nasz niezawodne szkolenie z zarządzania projektami, dzięki któremu możesz dołączyć do grona skutecznych project managerów!
